Quỹ bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những quỹ quan trọng nằm ngoài ngân sách nhà nước, được sử dụng nhằm mục đích an sinh xã hội, giúp người dân có thể an tâm làm việc cống hiến cho đất nước. Tìm hiểu về quỹ bảo hiểm xã hội và nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn về cơ chế cũng như lợi ích khi thành lập quỹ BHXH.

Quỹ bảo hiểm xã hội là quỹ độc lập nằm ngoài ngân sách nhà nước

1. Quỹ bảo hiểm xã hội là gì?

Bảo hiểm xã hội là một trong những hình thức bảo hiểm của nhà nước, không nhằm mục đích lợi nhuận. BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Tại Khoản 4, Điều 3, Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định quỹ bảo hiểm xã hội là quỹ tài chính độc lập với ngân sách nhà nước, được hình thành từ đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và có sự hỗ trợ của Nhà nước.

Cũng tại Khoản 4, Điều 5, Luật bảo hiểm xã hội 2014 quy định Quỹ bảo hiểm xã hội phải được quản lý tập trung, thống nhất, công khai, minh bạch. Quỹ được sử dụng đúng mục đích, hạch toán độc lập theo các quỹ thành phần. 

Các quỹ thành phần của quỹ bảo hiểm xã hội gồm có:

• Quỹ ốm đau và thai sản.

• Quỹ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

• Quỹ hưu trí và tử tuất.

2. Nguồn hình thành quỹ hình thành bảo hiểm xã hội

Nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội gồm những nguồn nào? Căn cứ theo quy định tại Điều 82, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 có 5 nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội chính bao gồm: nguồn do người sử dụng lao động đóng; nguồn do người lao động đóng; nguồn do tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ quỹ; hỗ trợ của Nhà nước và các nguồn thu hợp pháp khác.

Người lao động và sử dụng lao động là 2 nguồn hình thành quỹ bảo hiểm xã hội chủ yếu

2.1 Nguồn do người sử dụng lao động đóng

Người sử dụng lao động là lực lượng đóng góp vào quỹ bảo hiểm xã hội chiếm tỷ trọng tương đối lớn và được thực hiện theo quy định của Luật bảo hiểm xã hội. Mức đóng góp được tính dựa trên tỉ lệ % quỹ lương của doanh nghiệp, đơn vị chi cho người lao động.

Người sử dụng lao động tham gia đóng BHXH sẽ bớt đi gánh nặng khi không may người lao động của mình gặp rủi ro, tai nạn, ốm đau đồng thời góp phần xây dựng hệ thống an sinh xã hội 

2.2 Người lao động đóng

Thông qua việc đóng góp một phần thu nhập vào quỹ bảo hiểm xã hội người lao động sẽ giúp giảm đi gánh nặng khi rủi ro xảy ra và đảm bảo khi về già có một nguồn thu nhập ổn định giúp trang trải cuộc sống.

Người lao động có đóng mới có hưởng, các chính sách lương hưu hoặc trợ cấp mai táng, trợ cấp thai sản… được hoạt động dựa trên nguồn quỹ BHXH.

2.3 Tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ Quỹ

Tiền sinh lời của hoạt động đầu tư từ quỹ là một trong những mục quan trọng giúp gia tăng quỹ bảo hiểm xã hội. 

Đầu tư vốn nhàn rỗi của quỹ BHXH phải đảm bảo các yêu cầu:

• Bảo đảm an toàn tuyệt đối cho nguồn quỹ, có khả năng thanh khoản cao.

• Phải có lãi.

• Đáp ứng nhu cầu thanh toán thường xuyên việc chi trả các chế độ BHXH phát sinh.

2. 4 Hỗ trợ của Nhà nước

Khi quỹ bị thâm hụt do nhiều nguyên nhân, dẫn đến việc không đảm bảo cho việc thực hiện an sinh xã hội, khi này Nhà nước sẽ thực hiện hỗ trợ thêm vào quỹ BHXH để có thể tiếp tục thực hiện các chính sách an sinh. 

2.5 Các nguồn thu hợp pháp khác

Các nguồn thu khác của quỹ bảo hiểm xã hội như:

• Đóng góp ủng hộ của các cá nhân, tổ chức từ thiện trong và ngoài nước.

• Khoản tiền thu nộp phạt từ các đơn vị chậm đóng BHXH.

• Khoản tiền phạt từ các đơn vị, cá nhân làm sai luật BHXH.

Theo quy định hiện nay người lao động sẽ đóng 5% lương tháng cho BHXH, 1% lương tháng cho bảo hiểm y tế. Người sử dụng lao động đóng 15% quỹ lương tháng cho BHXH và 2% quỹ lương tháng cho bảo hiểm y tế.

Quỹ BHXH được dùng để chi trả các chế độ cho NLĐ và chi trả chi phí quản lý BHXH

3. Mục đích sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội

Xác định mục đích của quỹ BHXH là một trong những vấn đề quan trọng nhằm đảm bảo quỹ được sử dụng đúng với mục đích thành lập quỹ. Đồng thời tránh việc thất thoát gây ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chức cũng như quyền lợi của người tham gia BHXH.

Căn cứ vào Điều 82, Luật Bảo hiểm xã hội, quỹ BHXH được sử dụng chủ yếu cho 2 mục đích chính sau:

3.1 Chi trả các chế độ BHXH cho người lao động theo quy định

Đây là khoản chi chính và chiếm tỉ trọng cao nhất trong quỹ BHXH, quỹ được chi cho các khoản gồm: chi trả lương hưu, đóng bảo hiểm y tế, chi trả chế độ cho người lao động bị bệnh nghề nghiệp, chi trả trợ cấp thai sản…

Chi trả các chế độ cho người lao động cũng là mục đích chính để hình thành quỹ BHXH, đảm bảo cho người dân có một cuộc sống tốt hơn, có thể an tâm làm việc và đỡ đi một phần gánh nặng khi về già hoặc không may gặp rủi ro.

3.2 Chi trả chi phí quản lý bảo hiểm xã hội

Ngoài việc dùng vào việc chi trả chế độ bảo hiểm cho các đối tượng được hưởng theo quy định, quỹ bảo hiểm xã hội còn được sử dụng để chi trả chi phí quản lý BHXH. 

Các chi phí quản lý bao gồm chi phí như:

1 - Chi phí tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội; tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ về bảo hiểm xã hội.

2 - Chi phí tổ chức thu, chi trả bảo hiểm xã hội và hoạt động bộ máy của cơ quan bảo hiểm xã hội các cấp.

3 - Chi phí cải cách thủ tục bảo hiểm xã hội, hiện đại hóa hệ thống quản lý; phát triển, quản lý người tham gia, người thụ hưởng bảo hiểm xã hội.

Quỹ bảo hiểm xã hội là quỹ quan trọng trong hệ thống các nguồn quỹ tại Việt Nam. Quỹ BHXH được hình thành và sử dụng theo quy định nghiêm ngặt của Luật pháp.

Mong rằng những chia sẻ từ Bảo hiểm xã hội điện tử eBH có thể mang lại cho bạn đọc những thông tin hữu ích. Hotline hỗ trợ tư vấn, giải đáp các thắc mắc liên quan đến BHXH 1900558873 hoặc 1900558872.