Doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội sẽ làm ảnh hưởng đến quyền lợi hưởng các chế độ BHXH của người lao động. Vậy nợ đóng bảo hiểm xã hội là gì? Và cách xử lý như nào? Hãy cùng EBH tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Nợ đóng BHXH sẽ làm giảm uy tín và gây thiệt hại cho Doanh nghiệp

1. Doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội là gì?

Doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội là tình trạng doanh nghiệp không đóng đủ hoặc chậm đóng tiền Bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động theo quy định của pháp luật. Việc này không những ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động mà còn làm giảm uy tín và gây thiệt hại cho doanh nghiệp.

Theo đó, những doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội sẽ có những điểm sau đây:

1.1 Vi phạm thời gian đóng BHXH

Doanh nghiệp có thể chọn phương thức đóng BHXH hàng tháng, hàng quý hoặc 6 tháng một lần. Tùy theo phương thức đóng, doanh nghiệp phải chuyển tiền vào quỹ BHXH chậm nhất đến ngày cuối cùng của tháng hoặc kỳ đóng. Nếu chậm đóng BHXH so với thời hạn kể trên, doanh nghiệp sẽ vi phạm vào một trong những điều cấm tại khoản 3 Điều 17 Luật BHXH năm 2014.

Bên cạnh đó, Điều 7, Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ngày 25/10/2011 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam quy định phương thức đóng BHXH như sau:

1.1.1 Đóng BHXH hằng tháng

Doanh nghiệp thực hiện đóng BHXH hàng tháng chậm nhất đến ngày cuối cùng của tháng bằng cách trích tiền đóng BHXH bắt buộc trên quỹ tiền lương, tiền công tháng của những người lao động tham gia BHXH bắt buộc, đồng thời trích từ tiền lương, tiền công tháng đóng BHXH bắt buộc của từng người lao động theo mức quy định, chuyển cùng một lúc vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH mở tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.

Các đơn vị đóng theo hình thức này gồm các đơn vị quản lý đối tượng được quy tại Điểm 1.12, Khoản 1, Điều 4 của Quy định ban hành kèm theo Quyết định 1111/QĐ-BHXH.

1.1.2 Đóng hằng quý hoặc 6 tháng một lần

Các đơn vị là doanh nghiệp thực hiện đóng BHXH hàng quý hoặc 6 tháng một lần chậm nhất đến ngày cuối cùng của kỳ đóng, đơn vị phải chuyển đủ tiền vào quỹ BHXH.

Các đơn vị đóng theo hình thức này gồm:

- Doanh nghiệp, đơn vị thuộc ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp trả tiền lương, tiền công cho người lao động theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh. Các đơn vị doanh nghiệp được đăng ký phương thức đóng với cơ quan BHXH. 

2 - Hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, cá nhân có thuê mướn trả công cho người lao động, sử dụng dưới 10 lao động.

Doanh nghiệp hoặc đơn vị đóng trụ sở chính ở địa bàn tỉnh nào thì đăng ký tham gia đóng BHXH tại địa bàn tỉnh đó theo phân cấp của cơ quan BHXH tỉnh. Chi nhánh của doanh nghiệp đóng BHXH tại địa bàn nơi cấp giấy phép kinh doanh cho chi nhánh.

1.2 Xử lý vi phạm Doanh nghiệp nợ đóng BHXH

Nếu doanh nghiệp chậm đóng BHXH từ 30 ngày trở lên, doanh nghiệp sẽ phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và bị xử lý theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải nộp số tiền lãi bằng 02 lần mức lãi suất đầu tư quỹ bảo hiểm xã hội bình quân của năm trước liền kề tính trên số tiền, thời gian chậm đóng.

Theo đó, Căn cứ theo Điều 56, Quy định ban hành kèm theo Quyết định số 1111/QĐ-BHXH nêu rõ:

Đơn vị đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN chậm quá thời hạn theo quy định từ 30 ngày trở lên thì phải đóng số tiền lãi tính trên số tiền BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN chưa đóng gồm:

- Số tiền BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN phải đóng nhưng chưa đóng đã quá thời hạn quy định, trừ số tiền 2% trong kỳ được giữ lại của đơn vị tham gia BHXH bắt buộc.

- Số tiền 2% đơn vị được giữ lại lớn hơn số tiền được quyết toán, đơn vị phải đóng phần chênh lệch vào tháng đầu của quý sau nhưng chưa đóng.

- Phương thức tính lãi: ngày đầu hằng tháng.

1.2.1 Cách tính lãi chậm đóng BHXH bắt buộc

Công thức tính lãi chậm đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN: Lcdi = (Pcdi + Lcdi-1) x k (đồng)  (1). Trong đó

Lcdi: tiền lãi chậm đóng BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN tính tại tháng i (đồng).

Pcdi: số tiền chưa đóng phải tính lãi tại tháng i (đồng), được xác định như sau: Pcdi = Plki – Spsi

Plki: tổng số tiền phải đóng lũy kế đến hết tháng trước liền kề tháng tính lãi i (nợ mang sang tháng tính lãi).

Spsi: số phải đóng phát sinh chưa quá hạn phải nộp, tính đến tháng trước liền kề tháng tính lãi i. Nếu Pcdi > 0 thì có nợ tính lãi, nếu Pcdi ≤ 0 thì không có nợ tính lãi.

k: lãi suất tính lãi chậm đóng tại thời điểm tính lãi (%/tháng): Đối với BHXH bắt buộc và BHTN thì k tính bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH hằng năm do BHXH Việt Nam công bố chia cho 12; đối với BHYT thì k tính bằng lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố áp dụng tại thời điểm tính lãi chia cho 12.

Lcdi-1: lãi chậm đóng chưa trả hết tính đến tháng trước liền kề tháng tính lãi.

Nếu không thực hiện nộp phạt, cơ quan BHXH có thể yêu cầu ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước trích từ tài khoản tiền gửi của doanh nghiệp để nộp số tiền chưa đóng, chậm đóng và lãi của số tiền này vào tài khoản của cơ quan BHXH.

Doanh nghiệp nợ đóng BHXH sẽ bị xử phạt tùy theo mức độ

1.3 Mức phạt hành chính doanh nghiệp nợ đóng BHXH

Bên cạnh việc phải đóng số tiền lãi tính trên số tiền BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN chưa đóng doanh nghiệp còn có thể bị phạt tài chính nếu chậm đóng BHXH.  Căn cứ theo Khoản 4, Điều 38, Nghị định số 28/2020/NĐ-CP ban hành ngày 1/3/2020 quy định:

“4. Phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với người sử dụng lao động có một trong các hành vi sau:

a) Chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp;

b) Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đúng mức quy định mà không phải là trốn đóng;

c) Đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp mà không phải là trốn đóng.”

Như vậy, nếu nợ đóng BHXH doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính theo quy định. Mức xử phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm. Tuy nhiên tối đa mức phạt không quá 75.000.000 đồng. 

2. Cách bảo vệ quyền lợi khi doanh nghiệp nợ BHXH

Việc doanh nghiệp nợ BHXH sẽ làm gián đoạn quá trình ghi nhận thời gian tham gia BHXH của người lao động. Điều này sẽ ảnh hưởng đến các quyền lợi về BHXH của người lao động khi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.

Ngoài ra, khi doanh nghiệp nợ BHXH từ 30 ngày trở lên, thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) của người lao động sẽ bị khóa. Điều này sẽ gây khó khăn cho người lao động khi đi khám chữa bệnh và được hưởng các quyền lợi về BHYT. 

Dưới đây là gợi ý một số cách bảo vệ quyền lợi khi doanh nghiệp nợ BHXH người lao động có thể tham khảo:

2.1 Kiểm tra thông tin đóng BHXH

Hiện nay, người lao động có thể dễ dàng kiểm tra thông tin đóng BHXH hoặc BHYT của mình qua ứng dụng BHXH số VssID hoặc Cổng giao dịch điện tử của BHXH Việt Nam để xem doanh nghiệp đã đóng BHXH cho mình hay chưa. Nếu thấy có dấu hiệu doanh nghiệp chậm đóng hoặc không đóng BHXH, người lao động có thể yêu cầu doanh nghiệp giải trình và khắc phục.

2.2 Khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn Công ty

Nếu doanh nghiệp không giải quyết hoặc giải quyết không hài lòng, người lao động có quyền khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn. Cơ quan BHXH hoặc Công đoàn sẽ tiếp nhận, xác minh và giải quyết khiếu nại theo quy trình và thẩm quyền.

Nếu cần thiết, cơ quan BHXH hoặc Công đoàn có thể yêu cầu doanh nghiệp cung cấp các chứng từ liên quan để làm rõ trách nhiệm.

2.3 Khởi kiện ra tòa 

Nếu khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc Công đoàn không được giải quyết hoặc không hài lòng với kết quả giải quyết, người lao động có quyền khởi kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của mình. Tòa án sẽ xét xử theo luật định và có thể yêu cầu doanh nghiệp bồi thường thiệt hại cho người lao động.

Trên đây là chia sẻ từ Bảo hiểm xã hội điện tử eBH về việc doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm xã hội. Bạn có thể tham khảo thêm các thông tin về vấn đề này trên website của BHXH Việt Nam hoặc các cơ quan BHXH địa phương.