Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 bắt đầu có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi đáng chú ý về chế độ hưu trí. Trong đó, vấn đề được quan tâm nhiều nhất chính là mức lương hưu tối thiểu của người lao động. Vậy từ mốc thời gian này, lương hưu sẽ được tính và áp dụng ra sao? Hãy cùng EBH Thái Sơn tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Lương hưu tối thiểu hàng tháng không thấp hơn mức lương cơ sở

1. Lương hưu tối thiểu trước ngày 1/7/2025

Trước khi Luật BHXH 2024 có hiệu lực, quy định về lương hưu được áp dụng theo Luật BHXH năm 2014. Theo đó, lương hưu tối thiểu hàng tháng của người lao động tham gia BHXH bắt buộc không thấp hơn mức lương cơ sở. Điều này nghĩa là, nếu thực tính lương hưu của người lao động thấp hơn mức lương cơ sở thì Nhà nước sẽ cấp bù phần chênh lệch để bảo đảm quyền lợi tối thiểu cho người nghỉ hưu.

Hiểu đơn giản: Lương hưu được tính dựa trên số năm đóng BHXH và mức bình quân tiền lương. Tuy nhiên, với những trường hợp nghỉ hưu sớm, thời gian đóng ngắn hoặc tỷ lệ hưởng BHXH thấp thì số tiền lương hưu thực tính sẽ thấp. Lúc này, chính sách lương hưu tối thiểu sẽ “bảo hiểm” cho người lao động một mức thu nhập không thấp hơn lương cơ sở.

Ví dụ: Bà A nghỉ hưu do suy giảm khả năng lao động, đã có gần 25 năm đóng BHXH. Do nghỉ trước tuổi, tỷ lệ hưởng lương hưu của bà chỉ đạt 40% mức bình quân tiền lương. Kết quả, số lương hưu thực tính của bà chỉ khoảng 1,75 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, mức lương cơ sở tại thời điểm đó là 2,34 triệu đồng/tháng. Vì vậy, Nhà nước sẽ cấp bù thêm 590.000 đồng/tháng, để tổng số tiền bà A nhận đủ 2,34 triệu đồng/tháng.

Nhờ quy định này, những người lao động có thu nhập trung bình thấp, hoặc buộc phải nghỉ hưu sớm do sức khỏe vẫn được đảm bảo mức sống tối thiểu, không bị rơi vào tình trạng nhận lương hưu quá thấp so với nhu cầu cơ bản.

2. Lương hưu tối thiểu thay đổi từ ngày 1/7/2025 như thế nào?

Kể từ ngày 1/7/2025, Luật BHXH 2024 chính thức có hiệu lực, thay đổi nhiều điểm liên quan đến cách tính lương hưu. Điểm quan trọng nhất là không còn quy định lương hưu tối thiểu bằng lương cơ sở như trước đây.

Thay vào đó, Luật mới đưa ra khái niệm “mức tham chiếu”. Hiện nay, khi lương cơ sở chưa bị bãi bỏ, mức tham chiếu vẫn bằng lương cơ sở (2,34 triệu đồng/tháng). Điều này đồng nghĩa, nếu lương hưu thực tính thấp hơn mức tham chiếu thì người lao động vẫn được Nhà nước cấp bù để đảm bảo tối thiểu 2,34 triệu đồng/tháng.

Năm 2025 mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở

Ví dụ: Ông B có 22 năm đóng BHXH, nghỉ hưu sau ngày 1/7/2025. Lương hưu thực tính của ông chỉ đạt 1,9 triệu đồng/tháng. Vì thấp hơn mức tham chiếu (2,34 triệu đồng/tháng), ông sẽ được cấp bù thêm 440.000 đồng để đảm bảo tổng lương hưu bằng mức tham chiếu.

Ngoài ra, Luật BHXH 2024 còn có điều khoản chuyển tiếp để bảo đảm quyền lợi cho những lao động đã tham gia BHXH trước 1/7/2025 và có đủ từ 20 năm đóng trở lên. Nhóm này vẫn được hưởng chính sách bảo đảm lương hưu tối thiểu bằng mức tham chiếu, không lo bị giảm quyền lợi so với trước đây.

Nói cách khác, sau ngày 1/7/2025:

• Người lao động mới (tham gia sau thời điểm này) sẽ không còn “mặc định” lương hưu tối thiểu cố định, mà hưởng theo mức tham chiếu.

• Người lao động cũ (tham gia trước 01/7/2025, đủ 20 năm đóng BHXH) vẫn được bảo đảm quyền lợi nhờ điều khoản chuyển tiếp.

3. Ai được nghỉ hưu sớm từ 01/7/2025?

Bên cạnh sự thay đổi về mức lương hưu tối thiểu, theo quy định mới, từ ngày 01/7/2025, tuổi nghỉ hưu trong điều kiện lao động bình thường sẽ tăng dần mỗi năm, đến năm 2025 được xác định như sau: 

• Đối với lao động nam: 61 tuổi 3 tháng. 

• Đối với lao động nữ: 56 tuổi 8 tháng. 

Tuổi nghỉ hưu của lao động nam năm 2025 là 61 tuổi 3 tháng

Tuy nhiên, Điều 64 và Điều 65, Luật BHXH 2024 cũng quy định một số trường hợp được nghỉ hưu sớm như sau: 

3.1 Người lao động nghỉ hưu sớm 5 tuổi

Người lao động có thể nghỉ hưu sớm 5 tuổi (tức là từ 56 tuổi 3 tháng, nữ từ 51 tuổi 8 tháng) nếu thuộc một trong các trường hợp sau: 

• Có ít nhất 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở vùng đặc biệt khó khăn.

• Có từ 15 năm đóng BHXH và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến dưới 81%.

• Thuộc lực lượng vũ trang, công an, cơ yếu theo quy định.

3.2 Người lao động nghỉ hưu sớm 10 tuổi

Một số trường hợp đặc biệt được nghỉ hưu sớm hơn 10 tuổi (nam từ 51 tuổi 03 tháng, nữ từ 46 tuổi 08 tháng), bao gồm:

• Người có ít nhất 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò.

• Quân nhân, công an có từ 15 năm làm nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc ở vùng đặc biệt khó khăn.

• Người có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ 15 năm trở lên và bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.

Như vậy, từ ngày 01/7/2025, cả cách tính lương hưu tối thiểu và quy định về tuổi nghỉ hưu đều có những thay đổi quan trọng. Người lao động cần nắm rõ để lựa chọn thời điểm nghỉ phù hợp, đảm bảo quyền lợi hưu trí và có kế hoạch tài chính bền vững cho tuổi già.

Nguyệt Nga