Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 (có hiệu lực từ ngày 01/7/2025) đã có nhiều điều chỉnh đáng chú ý, đặc biệt là việc mở rộng và làm rõ hơn đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Bài viết này sẽ cập nhật các quy định mới về đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc, từ đó giúp người lao động cũng như người sử dụng lao động nắm bắt và thực hiện đúng nghĩa vụ pháp luật.

Đối tượng tham gia BHXH bắt buộc là công dân Việt Nam

1. Nhóm đối tượng người lao động là công dân Việt Nam

Căn cứ Điều 2 Luật bảo hiểm xã hội năm 2024, Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc là lao động và người sử dụng lao động Việt Nam bao gồm:

1.1 Người lao động tham gia BHXH bắt buộc

Người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm 12 nhóm đối tượng sau:

1. Người lao động làm việc theo hợp đồng: Bao gồm những người ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên. Điều này áp dụng cả với những thỏa thuận dưới tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện rõ về việc làm có thù lao, tiền lương và chịu sự giám sát, quản lý, điều hành của người sử dụng lao động.

2. Cán bộ, công chức, viên chức đang làm việc trong các cơ quan, tổ chức theo quy định.

3. Lực lượng vũ trang và cơ yếu: Gồm công nhân, viên chức quốc phòng; công nhân công an và những người làm việc trong các tổ chức cơ yếu.

4. Quân nhân và công an chuyên nghiệp: Bao gồm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp trong quân đội nhân dân; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ và chuyên môn kỹ thuật trong công an nhân dân; người làm công tác cơ yếu được hưởng lương theo chế độ quân nhân.

5. Lực lượng nghĩa vụ và học viên: Bao gồm hạ sĩ quan, binh sĩ trong quân đội nhân dân; chiến sĩ nghĩa vụ công an nhân dân; học viên các trường quân đội, công an và cơ yếu được cấp sinh hoạt phí.

6. Dân quân thường trực được hưởng sinh hoạt phí theo quy định.

7. Người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng: Áp dụng theo quy định của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác.

8. Vợ hoặc chồng không hưởng lương ngân sách nhà nước nhưng được cử đi công tác nhiệm kỳ cùng với thành viên cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài và được nhận sinh hoạt phí.

9. Người giữ chức danh quản lý, điều hành trong doanh nghiệp hoặc hợp tác xã có hưởng lương hoặc không hưởng lương: Bao gồm người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước/doanh nghiệp, thành viên HĐQT, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu theo quy định của Luật Hợp tác xã.

10. Người hoạt động không chuyên trách tại địa phương: Ở cấp xã, thôn hoặc tổ dân phố.

11. Người lao động làm việc không trọn thời gian nhưng có mức lương hàng tháng bằng hoặc cao hơn mức tiền lương tối thiểu làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.

12. Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh tham gia theo quy định của Chính phủ.

1.2 Người sử dụng lao động tham gia BHXH bắt buộc

Người sử dụng lao động thuộc một trong các nhóm đối tượng sau cũng phải tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm:

1. Các cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập;

2. Cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thuộc lực lượng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và tổ chức cơ yếu;

3. Tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các tổ chức xã hội khác;

4. Cơ quan, tổ chức quốc tế và tổ chức nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam;

5. Các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác, hộ kinh doanh, các tổ chức khác và cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động thông qua hợp đồng lao động.

Đối tượng Lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam tham gia BHXH

2. Lao động nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam

Theo quy định tại Khoản 2, Điều 2, Luật BHXH 2024, người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi: ký hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam, ngoại trừ các trường hợp sau đây:

• Người lao động nước ngoài được chuyển sang làm việc tại các bộ phận khác trong cùng một doanh nghiệp theo đúng quy định pháp luật hiện hành về lao động nước ngoài tại Việt Nam (theo Khoản 1, Điều 3, Nghị định 11/2016/NĐ-CP).

• Trường hợp người lao động đã đạt đến độ tuổi nghỉ hưu (theo quy định tại Khoản 2, Điều 169 của Bộ luật Lao động) tại thời điểm ký kết hợp đồng lao động.

• Trường hợp các cam kết trong điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác với pháp luật trong nước, thì sẽ áp dụng theo nội dung của điều ước đó.

Điểm mới trong đối tượng tham gia BHXH từ 01/7/2025

3. Sự khác biệt giữa đối tượng tham gia BHXH bắt buộc trước và sau ngày 01/7/2025

Dưới đây là các điểm khác nhau giữa đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo Luật BHXH mới nhất năm 2024 so với Luật BHXH năm 2014.

Như vậy, so với quy định trước đây, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã có nhiều điểm mới, mở rộng phạm vi và xác định cụ thể hơn những đối tượng bắt buộc tham gia BHXH. Việc nắm rõ các quy định mới là rất cần thiết để đảm bảo quyền lợi hợp pháp, đồng thời nâng cao trách nhiệm của cả người lao động và người sử dụng lao động trong việc tham gia bảo hiểm xã hội một cách đầy đủ và đúng quy định.

Mong rằng những chia sẻ trong bài viết trên đây từ Bảo hiểm xã hội điện tử eBH có thể mang lại cho bạn đọc những thông tin hữu ích. Nếu bạn cần tìm hiểu về giải pháp phần mềm BHXH eBH xin vui lòng liên hệ tổng đài HTKH (miễn phí) 1900 558872 - 1900 558873 để được tư vấn và hỗ trợ.

Dương Nguyễn