Trên thực tế, phụ nữ được hưởng những chế độ đặc biệt khi nuôi con nhỏ, tuy nhiên nếu là phụ nữ đơn thân, có hoàn cảnh khó khăn thuộc đối tượng bảo trợ xã hội sẽ được hưởng thêm trợ cấp. Vậy, chế độ mẹ đơn thân nuôi con nhỏ như thế nào?

Chế độ BHXH đối với người mẹ đơn thân đang nuôi con nhỏ.

1. Chế độ mẹ đơn thân nuôi con nhỏ khi tham gia bảo hiểm bắt buộc

Khi tham gia đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc người lao động nữ được hưởng chế độ con nhỏ. Cụ thể như sau:

(1) Từ chối làm việc ban đêm, làm thêm giờ, đi công tác xa

Lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi được quyền từ chối làm việc ban đêm, làm thêm giờ và đi công tác xa khi có yêu cầu của người sử dụng lao động (theo quy định tại Điểm b, Khoản 1, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019). 

(2) Được chuyển việc hoặc giảm bớt giờ làm

Trong trường hợp mẹ đơn thân nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi được chuyển sang làm công việc nhẹ hơn, an toàn hơn hoặc giảm bớt 01 giờ làm việc hằng ngày khi làm các công việc sau:

• Làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm;

• Làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm;

• Làm nghề, công việc có ảnh hưởng xấu tới chức năng sinh sản và nuôi con khi mang thai;

Theo đó mẹ đơn thân không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích cho đến hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi (Căn cứ theo Khoản 2, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019). 

(3) Không được xử lý kỷ luật lao động

Không được xử lý kỷ luật lao động với lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Các hình thức kỷ luật lao động sẽ được thực hiện sau khi người lao động hết thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi (theo Khoản 4, Điều 122, Bộ luật Lao động 2019 quy định).

(4) Được nghỉ mỗi ngày 60 phút hưởng đủ tiền lương

Lao động nữ trong thời gian nuôi con dưới 12 tháng tuổi được nghỉ mỗi ngày 60 phút trong thời gian làm việc và hưởng đủ tiền lương theo hợp đồng lao động (Căn cứ vào Khoản 4, Điều 137, Bộ luật Lao động 2019).

Nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi mẹ đơn thân mỗi ngày được phép về sớm vẫn hưởng đủ lương.

Tuy nhiên, người lao động lưu ý thỏa thuận với người sử dụng lao động về thời gian nghỉ để đảm bảo không ảnh hưởng đến công việc chung. Bên cạnh đó người sử dụng lao động còn 

(5) Có thời gian nghỉ tối đa 20 ngày làm việc/ con/ năm theo Luật BHXH

Căn cứ vào Điều 27, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 khi con bị ốm đau và có xác nhận của cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có thẩm quyền thì mẹ đơn thân được nghỉ tối đa 20 ngày làm việc/năm/mỗi con. Thời gian nghỉ tính hưởng không kể ngày nghỉ lễ, nghỉ Tết, ngày nghỉ hằng tuần. 

(6) Hưởng trợ cấp khi con ốm đau

Bên cạnh việc nghỉ chăm con ốm thì Lao động nữ nuôi con dưới 12 tháng tuổi tham gia BHXH bắt buộc và đủ điều kiện hưởng chế độ con ốm đau được hưởng mức trợ cấp trong thời gian nghỉ việc chăm con theo quy định tại Điều 28, Luật Bảo hiểm xã hội 2014.

Tổng số tiền chế độ ốm đau mà cha mẹ được hưởng mỗi lần con ốm đau được tính theo công thức:

Tiền trợ cấp = (75% x Mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ )/ (24 x số ngày nghỉ)

Trong đó: 

• Mức hưởng trợ cấp được tính bằng 75% mức tiền lương đóng BHXH của tháng liền kề trước khi nghỉ việc.

• Mức hưởng trợ cấp ốm đau một ngày được tính bằng mức trợ cấp ốm đau theo tháng chia cho 24 ngày.

2. Trợ cấp do thuộc đối tượng bảo trợ xã hội hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng

Bên cạnh những lợi ích nhận được khi hưởng quyền lợi từ chế độ bảo hiểm xã hội, mẹ đơn thân nuôi con nhỏ còn được nhận trợ cấp hàng tháng từ quỹ bảo trợ xã hội.

Mẹ đơn thân nuôi con nhỏ được nhận trợ cấp hàng tháng từ quỹ bảo trợ xã hội.

Theo Điều 5, Nghị định số 20/2021/NĐ-CP quy định về chính sách trợ giúp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội thì mẹ đơn thân có con nhỏ thuộc đối tượng được hưởng trợ cấp hàng tháng.  

“Điều 5: Đối tượng được hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng

….

4. Người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo chưa có chồng hoặc chưa có vợ; đã có chồng hoặc vợ nhưng đã chết hoặc mất tích theo quy định của pháp luật và đang nuôi con dưới 16 tuổi hoặc đang nuôi con từ 16 đến 22 tuổi và người con đó đang học văn hóa, học nghề, trung học chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học văn bằng thứ nhất quy định tại khoản 2 Điều này (sau đây gọi chung là người đơn thân nghèo đang nuôi con). 

…”

Mức chuẩn trợ giúp xã hội áp dụng từ ngày 01/7/2021 là 360.000 đồng/tháng. Trên thực tế tùy theo khả năng cân đối của ngân sách, tốc độ tăng giá tiêu dùng và tình hình đời sống của đối tượng bảo trợ xã hội, cơ quan có thẩm quyền xem xét, điều chỉnh tăng mức chuẩn trợ giúp xã hội cho phù hợp. Tuy nhiên, căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội tại địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định mức chuẩn trợ giúp xã hội, mức trợ giúp xã hội áp dụng trên địa bàn bảo đảm không thấp hơn mức chuẩn trợ giúp xã hội. 

Trên đây là thông tin về chế độ mẹ đơn thân nuôi con nhỏ, mẹ đơn thân lưu ý đảm bảo lợi ích cho mình. Trong trường hợp con trên 12 tháng tuổi và dưới 16 tuổi thuộc trường hợp có hoàn cảnh khó khăn mẹ đơn thân vẫn được nhận trợ cấp từ quỹ bảo trợ xã hội.

Nuôi con nhỏ là công việc khó khăn và bận rộn không chỉ đối với mẹ đơn thân mà ngay cả các cặp vợ chồng mới có con nhỏ. Và để hỗ trợ phần nào khó khăn Pháp luật có quy định luật bảo hiểm trẻ em dưới 6 tuổi theo đó trẻ sẽ được hưởng những quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT miễn phí.