Mức đóng và hưởng bảo hiểm bảo hiểm xã hội đã được quy định rõ ràng trong luật để đảm bảo sự công bằng cho người tham gia bảo hiểm xã hội. Mức hưởng sẽ tương ứng với mức đóng và người nghỉ hưu ở những độ tuổi khác nhau sẽ có mức hưởng lương khác nhau.

Bảo hiểm xã hội đang từng bước điện tử hóa.

1. Đảm bảo nguyên tắc đóng & hưởng bảo hiểm xã hội

Công thức tính lương hưu phải đảm bảo nguyên tắc “đóng- hưởng”. Cho nên đến năm 2016, mức đóng BHXH bắt buộc là 22% (trong đó chủ sử dụng 14% và NLĐ 8%) thì tổng toàn bộ tiền lương hưu của cả chủ sử dụng lao động và NLĐ cũng chỉ có tương đương 39,6% (22%/tháng x 12 tháng trong vòng 15 năm) nghĩa là 15 năm cũng chỉ tương ứng với 39,6% nhưng công thức tính lương hưu vẫn giữ nguyên là 45% mức lương bình quân làm căn cứ đóng BHXH. 

Từ 1/1/2018, tất cả những người về hưu, nếu đủ điều kiện nam 60 tuổi có 30 năm đóng BHXH và nữ 55 tuổi có 25 năm đóng BHXH thì tiền lương hưu của cả nam và nữ đều giảm sút một tỉ lệ nhỏ do nam phải đạt 31 năm công tác thì mới được 75%, còn phụ nữ thì trước 2018 sau 15 năm được hưởng 45%, sau đó cứ mỗi năm tham gia BHXH được cộng thêm 3% nhưng bắt đầu từ 2018 chỉ còn 2%. 

Ông Bùi Sỹ Lợi cho biết: mức tiền lương làm căn cứ quy định đóng BHXH tăng lên liên tục trong nhiều năm qua; khu vực Nhà nước sau 22 năm (từ năm 1995 – 2017) đã điều chỉnh lương tối thiểu chung (lương cơ sở) 15 lần, tăng 10,83 lần (từ 120.000 đồng lên 1.300.000 đồng); khu vực ngoài nhà nước, sau 10 năm (giai đoạn 2008- 2017) đã điều chỉnh  tiền lương tối thiểu theo 4 vùng 10 lần.

Cụ thể, vùng 4 tăng 4 lần (từ 650.000 lên 2.580.00 đồng), vùng 1 tăng 4,7 lần (từ 800.000 lên 3.750.000 đồng). Đây là cơ sở để bù đắp mức lương hưu do giảm trừ tỷ lệ từ năm 2018.

>>> Tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội và mức đóng bảo hiểm xã hội mới nhất 2019

Điều này sẽ tiếp tục được điều chỉnh từng bước theo lộ trình. Đến năm  2025, NLĐ bắt đầu tham gia BHXH, thì đến 2045- sau 20 năm, NLĐ cả ở khu vực công lẫn khu vực tư, đủ tuổi nghỉ hưu thì tiền lương hưu sẽ tính bình quân cả quá trình. Như vậy, thể hiện sự công bằng, minh bạch và chính sách BHXH luôn luôn đi theo nguyên tắc đóng - hưởng. 

“Thực ra lương hưu về tỉ lệ hưởng có giảm sút nhưng sự giảm sút này nếu chúng ta thực hiện tốt và đồng bộ chính sách về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH thì đương nhiên vấn đề này hoàn toàn được khắc phục. Rõ ràng ai đóng BHXH cao hơn thì sẽ được hưởng cao hơn và nếu thời gian tham gia BHXH càng nhiều thì tiền lương hưu càng cao”- ông Bùi Sỹ Lợi nói.

Cùng quan điểm, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Phạm Lương Sơn cho biết, một trong những nguyên lý chung của BHXH nói chung và chế độ hưu trí nói riêng là theo đóng- hưởng và đảm bảo sự công bằng cho những người tham gia vào quỹ BHXH.

Việt Nam hiện nay tỉ lệ đóng bảo hiểm xã hội hưu trí đang thấp, chỉ 22% (NLĐ đóng 8% và chủ 14%), tuy nhiên mức hưởng hiện lên tới 75% trong quá trình 25 năm đối với lao động nữ và 30 năm đối với nam. Tính ra tỉ lệ hưởng lương của nam là 2,5%/năm đóng BHXH, nữ 3% năm. Trong khi trung bình của các nước trên thế giới, tỉ lệ hưởng có 1,7%.

Như vậy thay đổi công thức tính là một xu thế tất yếu vừa để hoàn thiện chính sách pháp luật, vừa để hướng tới đảm bảo nguyên lý thực hiện chính sách BHXH.

2. Không phải cứ nghỉ hưu sớm là có lợi

Nghỉ hưu sớm, trước và sau 1/1/2018 có gì khác nhau? Theo đại diện BHXH Việt Nam, với lao động nữ, 15 năm đóng bảo hiểm xã hội được hưởng  45% lương và mỗi năm đóng BHXH thêm được cộng 3%.

Nhưng sau 1/1/2018 mỗi năm đóng thêm chỉ được cộng 2%. Với lao động nam, trước 1/1/2018 chỉ cần đóng BHXH 15 năm đã được hưởng 45% lương. Nhưng nghỉ hưu vào năm 2018 cần đóng BHXH 16% mới được 45% lương. Tương tự, nghỉ năm 2019 là 17 năm đóng, năm 2020 là 18 năm đóng, năm 2021 là 19 năm đóng và từ năm 2022 trở đi là 20 năm đóng.

Không phải NLĐ cứ muốn là có thể về hưu sớm trước tuổi

Người lao động muốn nghỉ hưu sớm, ngoài điều kiện quy định về độ tuổi, số năm đóng BHXH còn phải giám định sức khỏe. Việc ra Hội đồng giám định y khoa để kiểm tra có suy giảm sức lao động hay không đều có quy trình, quy định cụ thể.

Không phải NLĐ cứ muốn là có thể về hưu sớm trước tuổi. Hiện nay cơ quan BHXH đang thống kê số lượng người nghỉ hưu trước tuổi của thời điểm kết thúc quý 1/2017 so với những năm trước. Tuy chưa có con số chính thức nhưng sơ bộ thì chưa có đột biến.

Ông Phạm Lương Sơn cũng đề nghị NLĐ cần cân nhắc kỹ, bởi không phải ai nghỉ hưu sớm cũng có lợi, do mỗi năm người lao động nghỉ hưu sớm sẽ bị trừ 2% lương hưu.

>>> Lương và phụ cấp của người nghỉ hưu sớm năm 2017

Bảo hiểm xã hội từng bước điện tử hóa với việc khai bảo hiểm xã hội điện tử

Từ cuối năm 2015, cơ quan BHXH Việt Nam đã thực hiện kê khai bảo hiểm xã hội điện tử thay cho hình thức kê khai BHXH truyền thống. Tính đến thời điểm hiện tại, trên 90% doanh nghiệp đã thực hiện khai bảo hiểm xã hội điện tử. Đây là bước đệm quan trọng để BHXH tiến đến quản lý sổ bảo hiểm xã hội điện tử.

Để tiến đến quản lý sổ bảo hiểm bằng công nghệ thông tin, bước đầu tiên doanh nghiệp cần phải hoàn tất việc chuyển đổi từ khai BHXH truyền thống sang hình thức khai BHXH điện tử. Bên cạnh yếu tố đồng bộ khai BHXH điện tử trên cả nước thì việc chuyển đổi này còn tiết kiệm đáng kể chi phí và thời gian cho doanh nghiệp.

Thông qua dịch vụ nhận truyền dữ liệu I-VAN đã được cơ quan BHXH lựa chọn, doanh nghiệp sẽ không phải mất thời gian đến trực tiếp cơ quan bảo hiểm để làm hồ sơ, khai tăng, giảm bảo hiểm xã hội như trước đây. Với dịch vụ khai bảo hiểm xã hội điện tử, tất cả những gì doanh nghiệp cần là máy tính nối mạng, phần mềm khai BHXH điện tử, mã đơn vị, chứng thư số để thực hiện.

Dịch vụ I-VAN do công ty Phát triển công nghệ Thái Sơn xây dựng đã được cơ quan BHXH Việt Nam thẩm định và ký hợp đồng sử dụng. Một trong những ưu điểm lớn nhất của dịch vụ I-Van này phải kể đến mức độ thân thiện dễ sử dụng của phần mềm khai bảo hiểm xã hội điện tử EBH và gói dùng thử miễn phí 2 tháng dịch vụ I-VAN.

So với những phần mềm khai bảo hiểm xã hội điện tử khác hiện có, eBH dễ dàng cài đặt và sử dụng. Người dùng chỉ cần tải phần mềm EBH về máy tính mà không cần phải cài đặt phức tạp. Giao diện của phần mềm rất dễ hiểu. Các thao thác thực hiện được tối ưu chỉ trong 3 bước: Chọn nghiệp vụ, chọn người lao động, và ký nộp hồ sơ.

Hiện tại, công ty phát triển công nghệ Thái Sơn đang hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi khai bảo hiểm xã hội điện tử bằng gói dùng thử 2 tháng. 

>>> Giảm 1/2 thời gian khi giao dịch bảo hiểm xã hội điện tử